Buna görə sifilis mümkün qədər tez müalicə olunmalıdır
Görünür, sifilis çoxdan unudulmuş və bizə yalnız tibb dərsliklərindən məlum olan bir xəstəlikdir. Onilliklər ərzində bu infeksiya həqiqətən keçmişin qalığı hesab olunurdu, lakin illərlə azalmadan sonra sifilis səssizcə yenidən canlanır.
Lent.az-ın xarici mediaya istinadla məlumatına görə, hazırkı insident nisbəti 1950-ci illərdən bəri ən yüksəkdir və ən böyük təhlükə odur ki, insan yoluxduğunu dərhal anlaya bilməz, çünki simptomlar tez-tez özünü digər xəstəliklər kimi gizlədir.
Sifilis, Treponema pallidum bakteriyasının yaratdığı cinsi yolla keçən bir infeksiyadır. Xlamidiya və ya qonoreya kimi cinsi yolla keçən xəstəliklərdən daha az yaygın olsa da, sifilis hələ də olduqca yaygındır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının hesablamalarına görə, 2022-ci ildə dünyada 15-49 yaş arası 8 milyon insan sifilis xəstəliyinə yoluxub.
Xəstəliyin əlamətləri mərhələdən asılı olaraq dəyişir. İlkin sifilis adətən şankr adlanan tək bir yara ilə başlayır. Bu, ağrısız və ya ağrılı bir düyün ola bilər ki, sonradan açıq yaraya və ya xoraya çevrilir. Şankrlər ən çox cinsiyyət orqanlarında görünür, lakin boğazda və ya anal nahiyədə də yarana bilər. Problem ondadır ki, belə bir yara müalicə olmadan belə sağalmaq üçün üç-altı həftə çəkə bilər, buna görə də bir çox insan bədənlərindən gələn bu siqnalı sadəcə görməzdən gəlir.
Müalicə olunmazsa, infeksiya dörd-on həftə ərzində ikincili sifilisə keçə bilər. Bu mərhələdə əlamətlərə qızdırma, üşütmə, şişkin limfa düyünləri, halsızlıq, baş ağrısı, əzələ ağrıları və bəzən saç tökülməsi, qarın ağrısı və ya oynaq şişkinliyi daxildir. İkincili sifilisin fərqli bir əlaməti xarakterik bir səpgidir: tez-tez əllərin ovuclarında və ayaqların dabanında görünən halsız, qaşınan, qırmızı-qəhvəyi ləkələr.
Bundan sonra sifilis gizli mərhələyə keçə bilər. Bu dövrdə heç bir əlamət yaratmır, lakin orqanizmdə illərlə aktiv qalır. Müalicə olunmadıqda, bəzi insanlarda sonda üçüncü dərəcəli sifilis inkişaf edir - bu, ürəyə, beyinə və sinir sisteminə zərər verə bilər. Üçüncü dərəcəli sifilis ilkin infeksiyadan bir ildən 30 ilə qədər istənilən vaxt baş verə bilər.
Sifilis əsasən vaginal, anal və ya oral seks vasitəsilə yayılır. Prezervativlər riski əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, lakin tamamilə aradan qaldırmır: bakteriyalar prezervativlə örtülmüş sahənin xaricindəki dəridə və ya selikli qişalarda kiçik yarıqlar vasitəsilə daxil ola bilər. Məsələni daha da mürəkkəbləşdirən odur ki, sifilitik yaralar kiçik, ağrısız və ya gizli olsa belə, olduqca yoluxucudur.
Lakin bu hekayədə vacib bir yaxşı xəbər var. Sifilis, diaqnoz qoyulduğu mərhələdən asılı olmayaraq, tamamilə sağalan bir infeksiya hesab olunur. Standart müalicə uzadılmış təsirli benzatin penisilin G-nin tək bir inyeksiyasıdır. Lakin sonrakı mərhələlərdə bir neçə həftə ərzində birdən çox inyeksiya lazım ola bilər. Penisilinə allergiyası olan insanlar üçün doksisiklinin də daxil olduğu alternativlər mövcuddur.
Müalicədən sonra xəstəyə infeksiyanın yoxa çıxdığını təsdiqləmək üçün təkrar qan analizləri verilir. Həkim həmçinin digər CYİ-ləri də müayinə edə və profilaktik strategiyalar tövsiyə edə bilər: davamlı prezervativ istifadəsi, cinsi sağlamlıq barədə açıq ünsiyyət və müntəzəm CYİ testi.
Sifilis infeksiya sağlamlıq müalicə üsulları